Meer eigenaarschap… Droomt niet elke manager daarvan? Dat zijn medewerkers meer eigenaarschap nemen? Zelf tot actie komen? Verantwoordelijkheid tonen?
En wist je dat het eigenlijk onmogelijk is om géén eigenaarschap te tonen in een zelfsturende organisatie?
Zelfsturing raakt in eerste instantie de structuur van een organisatie, de besluitvormingsprocessen. Maar bij deze nieuwe manier van werken hoort ook ander gedrag en (soms) een andere mind set over hoe het werkt in een organisatie.
Hierin zitten meerdere aspecten van eigenaarschap:
1. Eigenaarschap en resultaatgerichtheid in je eigen rollen
Zelfsturing is gebaseerd op rollen en verantwoordelijkheden. Het idee erachter is dat je constant bezig bent om te kijken wat er gedaan moet worden om die verantwoordelijkheden zo goed mogelijk te “leven”, ten dienste van het hogere doel van je rol en de organisatie. Het vergt dus dat je eigenaarschap neemt over het werk dat aan jou toevertrouwd is. Jij bent ervan en niemand anders. Er wordt creativiteit van je verwacht en plannen en concrete acties om dit te realiseren. Als je niet weet hoe je verder moet, wordt er van je verwacht dat je hulp zoekt. En als je niets doet, loop je het risico dat anderen je daar op aanspreken.
2. Eigenaarschap en actiebereidheid daar waar je spanningen ervaart
In integrale zelfsturing werken we op basis van spanningen. Een spanning is het verschil tussen hoe iets is en hoe het zou kunnen of moeten zijn. Als je een spanning ervaart, is de vraag die je jezelf dient te stellen (en die in een werkoverleg aan jou gesteld wordt): “Wat heb je nodig?” Wat heb je nodig om die spanning op te kunnen lossen?
Dan krijg je de ruimte om met een voorstel te komen om datgene te realiseren wat jij nodig denkt te hebben. Een voorstel is wat anders dan een klacht. Soms zie je, als een organisatie net begint met zelfsturing, dat dit nog lastig te vatten is. Mensen zijn gewend om te klagen over wat niet gaat zoals zij het willen. Het is onwennig om ruimte te krijgen om te zeggen wat je dan nodig hebt. Alleen klagen is geen optie. Tenzij het luchten van je hart je helpt om je spanning op te lossen natuurlijk.
Het interessante is, dat de vraag “Wat heb je nodig?” van je vereist dat je heel precies wordt over waar je spanning over gaat. Heb je informatie nodig? Ben je gewoon geïrriteerd omdat jou niets gevraagd werd? Heb je nodig dat iets anders georganiseerd wordt? Alleen als je goed weet waar je spanning over gaat, kun je met een goed voorstel komen. In veel organisaties zijn mensen gewend om in het wilde weg te klagen over hoe de dingen gaan (die anderen doen uiteraard, niet wat ze zelf doen). Het wordt dan al snel één brei van klachten en klachtjes met een ondertoon van slachtofferschap. Daar kom je niet meer mee weg in een zelfsturende organisatie. Je wordt “gedwongen” tot eigenaarschap over je klacht. En om tot een voorstel te komen hoe die op te lossen is.
3. Eigenaarschap over je eigen gedoe
En daarmee komen we op het derde aspect van persoonlijk leiderschap dat nodig is in een zelfsturende organisatie: eigenaarschap nemen over je eigen “drama”, je persoonlijke gedoe. Want zelfsturing betekent niet dat je altijd je zin krijgt. Je mag komen met een voorstel maar anderen kunnen suggesties doen om dat aan te passen, daar waar ze denken dat het voorstel schadelijk kan zijn.
Het is aan jou om te dealen met je individuele gedoe hierover. Je “Niemand luistert ook nooit naar mij” of “Ik had dat willen doen en nu gaat iemand anders het doen”. Zelfsturing is in eerste plaats gericht op het realiseren van de purpose, het hogere doel van de organisatie. Daarvoor ben jij betrokken bij deze organisatie. En er wordt van je verwacht dat je in staat bent je persoonlijke voorkeuren en afkeuren daaraan ondergeschikt te maken. Natuurlijk is het ook belangrijk dat je het naar je zin hebt en dat je het idee hebt dat je op je plek zit. Maar persoonlijke belangen zijn minder belangrijk en krijgen minder ruimte om uitgespeeld te worden dan in conventionele organisaties.
Dit vergt dat je in staat bent te herkennen waar je in je patronen terecht komt. Iedereen heeft patronen, niet-productieve manieren van doen. Eigenaarschap hierover nemen betekent dat je ze kent en herkent bij jezelf en dat je in staat bent dit los te laten. Hier zit ook de link met Heelheid. Heelheid is één van de aspecten uit Reinventing Organizations. Heelheid betekent dat je je hele wezen mee mag nemen naar je werk. Maar óók dat je in staat bent jezelf bij de kladden te pakken als je in slachtofferschap vervalt. Ik schreef hier eerder over in een vorig blog: Wie ben je in een zelfsturende organisatie?
Meer eigenaarschap nodig?
Welke vorm van eigenaarschap kan wel een duwtje gebruiken in jouw organisatie? Vertel het hieronder.