Woede. Het is een lastige emotie voor veel mensen. In veel organisaties mag woede er dan ook niet zijn. Het spectrum van woede kent vele gradaties: frustratie, irritatie, boosheid, furieus zijn… We zijn geneigd het snel af te doen met “een beetje geïrriteerd” of “een beetje gefrustreerd”. Dat is een mooie manier om het veiliger, behapbaarder te maken.
Maar in een teal organisatie streven we naar heelheid. Heelheid wil zeggen dat alles er mag zijn, dus ook woede. Hoe werkt dat dan?
In onze samenleving is woede een emotie die niet zo welkom is. We vinden het lastig om er mee te dealen als andere mensen boos zijn. Een boze baas, kwaaie collega’s, een klant die furieus is, niet echt waar je het liefste mee te maken hebt. En zelf boos zijn vinden we ook niet altijd even gemakkelijk.
Woede hoort niet!
We hebben vaak als kind al geleerd dat woede niet hoort. Leer je te beheersen! Doe niet zo boos! Ongecontroleerde woede kan natuurlijk ook zaken stuk maken, letterlijk, als je iets stuk gooit of je woede op iemand richt, of figuurlijk als je een relatie kapotmaakt door hele boze dingen te zeggen. Dus in die zin in woede niet per sé fijn.
Als iemand in je (werk) omgeving dan boos wordt, krijgen we te maken met deze ingesleten verhalen over het wel of niet boos mogen zijn. Dan kom je terecht in je ongemak en misschien reageer je dat ongemak dan wel weer op die ander af.
Woede onderdrukken is de oplossing niet
Maar woede onderdrukken is de oplossing niet. Iets wat er niet mag zijn zoekt een andere uitweg. Als je gevoelens van boosheid er niet mogen zijn, van jezelf niet of van anderen niet, komt het in een vervormde manier tot uiting. Cynisme bijvoorbeeld, is een vorm van gestolde boosheid. En uiteindelijk leidt het tot geen zin hebben, down zijn, verlies van energie of zelfs, in zijn meest extreme vorm, tot depressiviteit.
Woede heeft een functie
Elke emotie heeft een functie. De functie van woede is dat het helder maakt waar het je om gaat. Het wordt duidelijk dat jou iets aan het hart gaat, je vindt iets belangrijk! En als datgene wat jij belangrijk vindt geschonden wordt, of niet gehoord wordt, dan word je boos. Vergelijk het met dat het pijn doet als je je hand in het vuur houdt: door die pijn weet je dat je je hand weg moet trekken. Door het vuur van de woede weet je dat er iets niet in orde is en dat jij daar iets van vindt!
En dat geldt natuurlijk ook voor die boze collega of klant: hij vindt iets, hij heeft een standpunt. Geweldig! Mijn zenleraar zegt altijd: “Woede kun je vergelijken met een telefoon die gaat. Tring! Tring! En in plaats van dat je dan kwaad wordt op het gerinkel van de telefoon, en de telefoon in de hoek smijt, kun je dan beter de telefoon opnemen en luisteren wat de boodschap is aan de andere kant van de lijn.”
Door serieus te luisteren naar het standpunt onder de woede, kan de energie vrij gaan stromen en komt er levendigheid in het spel.
Dat wil natuurlijk niet zeggen dat je (of die klant, baas of collega) er maar eens flink op los moet gaan als je boos bent. Het erkennen van je boosheid is iets heel anders dan het uitleven van je boosheid. Je kunt je boosheid gebruiken om te achterhalen waar het je om gaat. En dan kun je op een andere, minder destructieve manier dit kenbaar maken aan de buitenwereld, en kijken of je het voor elkaar kunt krijgen.
Hoe ga je om met woede?
Je wilt natuurlijk graag weten hoe je dan anders om kunt gaan met woede, zowel die van jezelf als die van een ander.
- Het belangrijkste is om je te realiseren dat iemand, jijzelf of een ander, boos is omdat er iets geschonden is of geraakt is wat belangrijk is. Dat je kunt honoreren dat de woede een functie heeft.
- Kijk of je de boze persoon, of je dat nou zelf bent of een ander, met een open hart tegemoet kunt treden. Wees nieuwsgierig-met-compassie over wat er speelt. Bijvoorbeeld: een klant is heel boos omdat een pakje niet op tijd is afgeleverd.
- Vaak zit er een angst onder woede. Dus je kunt vragen: Waar ben je bang voor? Of: waar maak je je zorgen over? (Bijvoorbeeld: Doordat dat pakje te laat kwam moest ik met lege handen naar die verjaardag! En ik vind het dan net lijken of ik niet aan de jarige had gedacht! En ik voel me ook niet serieus genomen door jullie doordat je belooft dat er binnen 24 uur geleverd wordt en dat kennelijk niet waar is!”)
- Daaronder zit dat waar iemand om geeft. Dus dan is de volgende vraag: En wat is voor jou belangrijk hierin? “Ik vind het belangrijk om aan de jarige te laten zien dat ik aan hem gedacht heb. Ik heb met zorg een cadeautje uitgezocht en wil het dan ook op de verjaardag kunnen geven! En ik vind het belangrijk dat mensen afspraken nakomen. Ik voel me gepiepeld als iemand dat tegenover mij niet doet!”
- En tot slot: Wat heb je nodig? (In dit voorbeeld: Dat jullie je levertijden nakomen. En excuses omdat ik daar met lege handen stond. Dan heb je daar opeens een heleboel informatie over wat voor deze klant belangrijk is. En hoe je je processen kunt verbeteren.)
Het is niet altijd mogelijk dat je aan dat wat nodig is tegemoet kan komen. Soms kan dat niet, of je wilt het niet, of het past niet in het beleid van de organisatie. Maar je kunt altijd erkennen dat iemand het nodig heeft, en dat het vervelend is als hij het niet krijgt. “Ik begrijp dat het belangrijk voor je is om …., en het spijt me dat ik/wij/de organisatie dat niet voor je kunnen doen.” kan dan een heel adequaat antwoord zijn.
Woede en heelheid
Als je in staat bent woede te ontvangen in je organisatie, vergroot je de heelheid in je organisatie. Mensen mogen weer meer zichzelf zijn. De informatie die aan de woede ten grondslag ligt wordt zichtbaar. En je krijgt de beschikking over de energie en de levenslust die ontstaat als emoties mogen stromen in plaats van dat ze klemgezet worden.
Hoe verhoud jij je tot woede? En kun je dan uit de voeten met deze tips? Laat het me hieronder weten!