Zelden hebben wij zoveel misverstanden langs horen komen als wanneer het over zelfsturing gaat… Je zou met niets of niemand meer rekening hoeven houden maar gewoon mogen doen waar je zin in hebt… Voor je het weet gaan mensen ijsjes verkopen in plaats van verzekeringen… Zelfsturing is een mooie manier om te bezuinigen… En nog veel meer.
Tijd om eens een paar misverstanden uit de wereld te helpen!
Misverstand 1: We doen aan zelfsturing dus ik krijg altijd mijn zin
Het is waar dat je met zelfsturing veel meer ruimte hebt om je eigen beslissingen te nemen. Maar het is onzin om te denken dat je gewoon rucksicktlos je zin krijgt. Je neemt beslissingen vanuit de rollen die je hebt. Die rollen zijn in het leven geroepen omdat ze een bepaald doel dienen. En ze gaan gepaard met expliciete verantwoordelijkheden. Daarnaast werk je binnen een context: je hebt te maken met wensen van klanten, beperkingen vanuit wetgeving of budgetten.
Binnen dit speelveld kun je doen wat nodig is om het doel van je rol en van je organisatie tot leven te brengen en om de verantwoordelijkheden die je hebt in te vullen. Er is dus niet iemand anders die zegt dat je je zin niet krijgt, je kunt zélf bedenken of jouw voorkeuren wel of niet ondersteunend zijn aan het doel van de organisatie.
Misverstand 2: Voor je het weet gaan onze ICT-ers ijsjes verkopen
Persoonlijk denken wij dat die kans groter is zonder zelfsturing dan mét zelfsturing. Zelfsturing is per definitie purpose-driven. Anders gezegd: een zelfsturende organisatie start bij de reden waaróm de organisatie in het leven is geroepen. Alle cirkels (clusters van werk), rollen en verantwoordelijkheden bestaan om die purpose of hoger doel te realiseren. Ijsjes verkopen gaat dus alleen gebeuren als dat een bijdrage levert aan de purpose van je organisatie.
Wat een tegenstelling met “traditionele” organisaties! Hoe vaak wordt daar wel niet iets opgepakt omdat het toevallig de hobby van de CEO is? Of omdat we opeens bedenken dat het wel leuk is? Dat is in een zelfsturende organisatie niet aan de orde. Purpose first!
Misverstand 3: Zelfsturing is een mooie manier om te bezuinigen
Het kan gebeuren dat je goedkoper wordt door zelfsturend te gaan werken. Er valt bijvoorbeeld een hoop onnodig afstemmen weg, of je kunt sneller reageren doordat mensen meer autonomie hebben om beslissingen te nemen. Maar bezuinigen zou nooit de reden moeten zijn om tot zelfsturing over te gaan. Veel van het werk dat traditioneel door een manager gedaan wordt, zoals het begeleiden van zieken, het stellen van prioriteiten, het bewaken van budgetten en het beoordelen van medewerkers moet nog steeds gebeuren, maar wordt nu verdeeld over de medewerkers. Dat betekent ook dat zij meer werk hebben en dus meer tijd nodig hebben.
Misverstand 4: Zelfsturing kan door gewoon het middle management te ontslaan
We zien het wel eens gebeuren, organisaties waar ze het middle management er tussenuit halen en dan denken dat er wel zelfsturing zal ontstaan. Persoonlijk vinden wij dat niet erg netjes naar de medewerkers toe. Zelfsturing vraagt het gezamenlijk creëren van een nieuwe structuur. Het aanleren van nieuwe overlegvormen. En het aanleren van nieuw gedrag, waar we eerder een blog over schreven. Het is een illusie om te denken dat mensen dat zelf allemaal wel bedenken terwijl ze bezig zijn. En zonde van de tijd en frustratie die dat gaat kosten.
Misverstand 5: Zelfsturing is niets voor lager opgeleiden of ouderen
De gedachte achter dit misverstand is dat zelfsturing betekent dat iedereen opeens mag beslissen over alles. Dus dat de caissière opeens kan beslissen om een andere supermarktketen over te nemen. Maar zelfsturing gaat er over dat je autonoom bent bínnen je rol en je verantwoordelijkheden. Dus ja, de caissière mag dan zelf beslissen of ze je korting geeft op dat product dat bijna over de datum is. En de man van de technische dienst van de woningcorporatie kan zelf beslissen hoe hij die lekkende kraan bij jou thuis oplost. Binnen hun eigen expertise dus. Het opleidingsniveau is dan helemaal niet bepalend.
Dat de experts de beslissingen kunnen nemen is eigenlijk heel normaal En toch zie je dat dit in veel organisaties verdwenen is. Dat iedereen overal toestemming voor moet vragen. Waarschijnlijk uit angst dat er anders fouten gemaakt worden. Maar uiteraard zijn er wel kaders daar waar het moet. Daar waar beslissingen tot rampen kunnen leiden, zijn er protocollen en voorschriften. Maar daar waar “fouten” niet tot rampen leiden, maar gebruikt kunnen worden om van te leren, is het helemaal niet erg als mensen zelf beslissingen nemen, die “fout” blijken te zijn en dat daar dan collectief van geleerd kan worden.
De praktijk leert ook dat ouderen hier makkelijker mee om kunnen gaan dan jongeren. Zij zijn over het algemeen meer ervaren op hun vakgebied en durven makkelijker keuzes te maken.
Meer misverstanden?
Welke vragen of aannames heb jij over zelfsturing?
Op 7 april geven we het webinar Het Geheim achter Zelforganisatie waarin je al je vragen kwijt kunt! Schrijf je hier in.
Voor mensen die in hun eigen organisatie met zelforganisatie aan de slag willen en daar support bij willen starten wij in september weer met de Leergang Zelforganisatie.
Wil je sparren over de mogelijkheden voor zelfsturing in je eigen organisatie? Neem dan contact met ons op, dan maken we een afspraak!