Mediteren op de werkvloer. In steeds meer bedrijven is dit heel vanzelfsprekend. Bij Google vinden ze mediteren en mindfulness zo belangrijk dat ze een speciaal programma voor hun medewerkers hebben gemaakt. En ook Apple (Steve Jobs!), Facebook, KPMG en de Amerikaanse mariniers mediteren op het werk. Hm, dan zal er toch wel iets inzitten…
Maar wat levert het je dan op dat het zo belangrijk maakt? Naast rust in je hoofd levert het je ook nog iets anders op, dat juist voor een leider heel belangrijk is: minder geconditioneerd gedrag en daardoor ook minder “agressief” gedrag.
Conditionering, zegen en vloek
We zijn behoorlijk geconditioneerd in ons leven. Dat is makkelijk, dan hoef je niet elke keer na te denken hoe je moet reageren op een situatie. Als er een auto aan komt rijden steek je niet over, als de melk zuur is drink je hem niet op en als je je hand onder de kraan houdt en het water is te heet trek je je hand terug. Het zou erg lastig zijn als je deze keuzes elke keer dat ze zich voordoen vanaf scratch moet overdenken.
Maar conditioneringen bepalen in hoge mate ook hoe we reageren in de interactie met andere mensen. In de basis reageren mensen op drie manieren als zich een situatie voordoet die als bedreigend ervaren kan worden: vechten, vluchten of bevriezen. Dat was in de prehistorie heel handig om te overleven. Maar jammer genoeg plakken we deze reacties nog steeds op ons postmoderne leven. Dus iemand snijdt je af in het verkeer en je begint te schelden (of erger nog…). Iemand zegt dat je het verkeerd doet en je komt meteen terecht in schaamte. Er is ergens een situatie die niet meteen op te lossen is en je “vlucht” in onverschilligheid, je haakt af.
Niet iedereen reageert hetzelfde op een bedreigende situatie. De één voelt zich een mislukkeling als zijn baas zegt dat hij het fout doet, de ander gaat meteen in de aanval. Hoe je reageert op zo’n “bedreiging” is vaak geconditioneerd in je verleden.
De vraag is in hoeverre deze reactie in het heden nog steeds adequaat is. En in hoeverre het nodig is. Maar tot die vraag komen we over het algemeen niet omdat een kenmerk van de geconditioneerde reactie is dat hij in een split second plaatsvindt. Dus eerst mep je terug en daarna bedenk je eventueel dat het niet per sé nodig was.
Enter Mondo Zen…
Mondo Zen rafelt dit reactieproces als het ware uit elkaar in een aantal opeenvolgende gebeurtenissen. Als je niet bewust bent ziet een reactie er als volgt uit:
Als je dit uit elkaar rafelt, blijkt in die black box het volgende te gebeuren:
Voorbeeld: je medewerkers leveren je een presentatie op die jij moet houden en je vindt hem niet goed genoeg.
Je wordt boos: “wat een prutswerk en waarom kunnen die @#$&! niet gewoon goed werk opleveren! Ik moet hier ook alles zelf doen!
Daar onder zit angst en verdriet: ik ben bang dat ik straks voor gek sta als ik die presentatie moet geven en hoe kan het nou dat mijn medewerkers dat niet snappen?!
Daaronder zit zorg en grote helderheid naar iets: Ik vind het belangrijk dat… ik goed voorbereid en met een goed verhaal mijn presentatie kan houden/we als team goed werk leveren.
Soortgelijke voorbeelden kun je bedenken waarbij de reactie schaamte of zogenaamde onverschilligheid is. Als je ze uitrafelt, zul je ontdekken dat er altijd angst en verdriet onder je reactie zitten, en daaronder een grote betrokkenheid op iets en een grote helderheid. Als je iets namelijk niet belangrijk zou vinden, zou je geen reden hebben om zo reageren!
Tegelijkertijd zul je het met me eens zijn dat reageren met woede, schaamte of onverschilligheid niet zo constructief is.
Mediteren helpt tegen conditionering
Door te mediteren leer je de geautomatiseerde conditionering in je hersenen te vertragen. Er komt dus meer tijd om een ander antwoord te kiezen op wat er gebeurt.
Bovendien oefen je met Mondo Zen als het ware een andere reactie in. Door van te voren bewust stil te staan bij jouw favoriete geconditioneerde reactie (want de meeste mensen hebben een voorkeur voor één van de drie: woede, schaamte of afhaken) kun je al beslissen wat dan wel een adequate reactie is. Als je dit letterlijk intraint, heb je het beschikbaar op het moment dat het nodig is.
Je wordt dan iemand die vanuit helderheid en een groot hart in de wereld staat.
Kun je je voorstellen hoe veel meer inspirerend je als leidinggevende kunt zijn als je vanuit de grote helderheid (en met compassie!) aan kunt geven wat voor jou belangrijk is in plaats van dat je vanuit je geconditioneerdheid reageert met woede, schaamte of afhaken? Je zult merken dat je beter in staat bent om met nieuwsgierigheid een dialoog aan te gaan. Wat voor een effect zou dat hebben op jouw medewerkers en collega’s, op de sfeer in jouw organisatie?
Wendela Schenk
Dat kan ik me voorstellen en ken ik ook uit ervaring, vanuit nieuwsgierigheid en open voor de ander reageren, heel fijn. En ik ken ook de vele malen dat het me niet lukt en ik me achteraf realiseer dat ik eerst even had moeten ademhalen of een paar tellen had moeten wachten. Ik probeer het dan wel weer te corrigeren en/of mijn excuses aan te bieden en erover in gesprek te gaan. Beetje omslachtig is dat dan weer wel. Gewoon blijven oefenen??
Mediteren doe ik ook geregeld, Mondo Zen ken ik niet echt, is het een andere vorm van mediteren?
En hoe krijgen we leidinggevenden zo ver dat ze nieuwsgierig worden naar echte dialoog en nieuwsgierigheid?
Heleen
Ha Wendela, Mondo Zen is een vorm van mediteren maar het is vooral een manier om tot een andere mindset te komen met behulp van de dialoog. Mediteren is een randvoorwaarde omdat dat je helpt om minder geconditioneerd te reageren. De koan dialoog helpt je om het inzicht te krijgen in wat je automatisme eigenlijk is, en om te zien hoe onzinnig die eigenlijk is. Aangezien jij als eerste reageerde, kun je het aan den lijve ervaren, want de eerste drie reacties krijgen een gratis sessie!
Annelene Ammerlaan
Mediteren op de werkvloer ik ben helemaal voor. Leidinggevenden, die daarmee aan de slag gaan staan zelf verbaasd hoe veel impact hun eigen welzijn, meer basisrust ipv een primaire reactie, heeft op hun team, zonder een teamtraining of uitgebreid vergaderen. Ook positief gevolg op hun eigen communicatie, waardoor overlegsituaties sneller en effectiever werden! Zo gaaf!
Heleen
Ja, mooi is dat he, wat de impact van meditatief bewustzijn kan doen. Het is ook de basis van de presencing fase in Theory U, en van de neutraliteit in Deep Democracy. Ik geloof eigenlijk dat de moderne manager, maar misschien zelfs de moderne medewerker niet meer zonder dit bewustzijn kan. Als je wilt ben je één van de drie mensen die een gratis sessie Mondo Zen van mij aangeboden krijgen!
Adriaan
Leuk Heleen ! Doet me denken aan een teamrol die die er al lang was (via Clifton ‘Strenghtfinder’).
Individualisering (… de conditionering voorbij)
U bent gefascineerd door de unieke kwaliteiten die iedereen heeft. U moet niets hebben van generalisaties, typeringen of het in groepen indelen van mensen. U weet maar al te goed dat zulke veralgemeniseringen geen recht doen aan het unieke en bijzondere in ieder mens. In plaats daarvan hebt u vooral aandacht voor de verschillen tussen individuen. Instinctief observeert u de stijl en drijfveren van ieder mens, hoe iemand denkt, hoe iemand relaties opbouwt. U hebt oor voor de unieke ervaringen in ieders leven. Dit talent verklaart zo veel van wat u met en voor anderen doet. Het verklaart waarom u precies het goede verjaardagscadeau uitkiest, waarom u weet dat de een graag publiekelijk wordt geprezen en een ander daar juist een hekel aan heeft. Het verklaart ook waarom u uw manier van instrueren aan de individuele behoefte aanpast omdat u weet dat de ene persoon het best leert door vóórdoen, en de ander door zelf doen. Omdat u zo’n alert waarnemer van de sterkten van anderen bent, kunt u uit iedereen het beste naar boven halen. Door iemand te vertellen welke specifieke sterkten u hebt gezien weet u dat die persoon meer uit zichzelf zal proberen te halen. Dit thema (Individualisering) helpt u ook om productieve teams te formeren. Anderen zoeken naar de perfecte “teamstructuur” of het perfecte “teamproces”, maar u weet instinctief dat het geheim van een goed team schuilt in het aan elk teamlid toewijzen van de juiste rol, zodat iedereen kan doen waar hij of zij het best in is.
Heleen
Hoi Adriaan, dank voor je reactie! Ik denk dat het Mondo Zen verhaal nog verder gaat. Het is niet een bepaalde teamrol of karakter, maar geldt gewoon voor iedereen: je reageert geconditioneerd, en in situaties die je niet bevallen meestal met agressie, hetzij naar anderen (boos, gefrustreerd), hetzij naar jezelf (schaamte, of afhaken). En m.b.v. Mondo Zen kun je dit anders gaan doen en reageren vanuit de grote betrokkenheid die hier onder ligt. Je was de derde die reageerde dus als je het wilt ervaren ben je welkom voor de gratis sessie!
lies
Hoi Heleen. Met belangstelling je blog gelezen. Altijd goed om weer bepaald te worden hoe je reageert op situaties en je conditionering hierin . Lees voor ‘je’ ‘ ik’ . Liefs Lies
Heleen
Dankjewel Lies!
Anita Wijma
Heel herkenbaar en heel moeilijk tegelijk. Van aangeleerd gedrag kom je niet zomaar af. Tegelijkertijd lijkt het me fantastisch om altijd, direct, vanuit mijn kern te kunnen reageren en de schillen vrij te passeren.
Heleen
Hoi Anita, dank voor je reactie! Nee, niet makkelijk, het afleren van geconditioneerd gedrag! Maar door er structureel aandacht aan te besteden is er wel verandering mogelijk. Als je het Mondo Zen proces wilt ervaren kunnen we een afspraak maken om het te doen. Dan moet je even contact met me opnemen.