Vorige week was ik deelnemer aan een internationale training. Het was in Stockholm en de Zweden waren dientengevolge oververtegenwoordigd in de groep. De training werd gegeven door een geweldige Amerikaanse trainer, een vrouw met een hoog bewustzijn.
Leiderschap
Gedurende de tweede dag ontstond er wat onvrede in de groep. Na de lunch legde de trainer dit open: er waren “struggles” in de groep en haar autoriteit werd door sommigen niet meer geaccepteerd. Zij legde het bij ons neer om hier uit te komen.
Er ontstond een heel ingewikkeld proces. Een paar Zweden ergerden zich eraan dat de trainer de leiderschapspositie had gepakt in de groep. Ze wilden naar een meer gelijkwaardig model. Anderen wilden dat niet, we waren tenslotte naar Zweden gereisd om van haar te leren en erkenden daarin dat zij meer wist dan wij. Wij gunden haar die hogere plek in de hiërarchie van harte.
Wat ik bij mezelf merkte tijdens dit hele proces was dat ik het heel verwarrend en onduidelijk vond. Ik wist niet precies wat ik moest zeggen, wat een bijdrage zou zijn en wat niet. En wat ik toen deed was afhaken. Ik zat er nog wel, maar ik hield mijn mond, keek een beetje toe wat er gebeurde en ik had ergens ook een “fuck you” naar de Zweden die mijn training overhoop gooiden. Hoewel ik ook wel weer kon zien dat dit educatief een interessant proces was.
Drie reacties op onhelderheid
Waarom is dit nou interessant voor jou?
Wat wij mensen vaak doen als de situatie onduidelijk wordt is één van drie reacties (of een combinatie hiervan):
- We haken af.
Hetzij fysiek (we lopen weg) of mentaal (wegdromen, aan andere dingen gaan denken, of, als het kan zonder onbeleefd te zijn, is de smartphone natuurlijk de perfecte oplossing om af te haken). - We worden boos.
We nemen het de mensen (of omstandigheden) kwalijk die ons in deze positie hebben gebracht: wáárom doen ze ons dit aan?!
(en eventueel een combinatie van die twee: afhaken én boos worden) - We doen alles wat we kunnen om wél helderheid te krijgen over wat er speelt
We gaan op zoek naar informatie, klampen ons vast aan elk beetje informatie dat we kunnen vinden.
Herken je dat van jezelf? Wat is jouw voorkeursreactie?
We vinden het als mensen moeilijk om te dealen met onduidelijke situaties. En tegelijkertijd moeten we erkennen dat het leven vaak onduidelijkheid op ons bordje gooit. Verschillend van “Zal die kanker die ik heb gehad weer terugkomen of niet” tot “Mijn bedrijf gaat reorganiseren en het duurt nog een tijd voordat ik zeker weet of ik mijn baan houd” tot “We zitten in een vaag besluitvormingsproces en het is niet helder wat nou de beste uitkomst is”. Of: “De wereld om mijn bedrijf heen verandert heel snel en ik heb geen idee hoe we hier het beste op kunnen reageren”.
Leiderschap vergt aanwezig blijven
Er is nog een vierde reactie op onheldere situaties mogelijk. Namelijk totaal aanwezig blijven terwijl je niet weet hoe het verder gaat, of wat er aan de hand is. Je blijft aanwezig met een open mind en een open hart.
Dit beheersen is extreem belangrijk voor mensen die het verschil willen maken. Voor leiders dus. Want vanuit die positie is er ruimte om te ontvangen wat er ontstaat. Je blijft open, ontvankelijk en afgestemd op wat er komen gaat. Je weet niet wát er komen gaat. Misschien komt er bij jou opeens wel de perfecte interventie boven die precies nodig is. Of misschien zie je opeens wat de beste respons is op de ontwikkelingen in de omgeving. Je weet het niet. Misschien komt er wel niks. Maar één ding is zeker: als jij afgehaakt bent, of boos, of aan het graaien naar alles wat je maar een sprankje zekerheid kan bieden, sta je niet open, ben je niet beschikbaar voor dat wat zich aan gaat dienen of voor dat wat nodig is.
Ik geloof dat dit één van de belangrijkste vaardigheden is voor 21e eeuw leiderschap. Juist omdat de wereld zo complex is geworden en zo snel verandert dat we de antwoorden niet meer kunnen halen uit dat wat we al weten, moeten we onszelf trainen in het open staan voor en aanwezig zijn in situaties van onduidelijkheid. Staying present in the not knowing, zoals ze in de Zen zeggen.
Ik zou je willen uitnodigen om dit eens uit te proberen. De eerst volgende keer dat je in een ongemakkelijke situatie zit, bijvoorbeeld in een vergadering, stel je je meningen en je reactiemechanismen uit en bén je gewoon. Wees daar, richt je aandacht op dat wat ís (in plaats van op jezelf) en open bewust je hart. Je zult merken dat het moeilijk is. Het lukt je misschien een paar seconden, of een minuutje. Dat geeft niets, het is echt een kwestie van trainen. Als je merkt dat je niet meer aanwezig bent begin je gewoon weer opnieuw.
Mijn vraag voor deze keer: herken je bij jezelf de reactiemechanismen? En wat levert het je op als je probeert aanwezig te blijven? Ik ben heel nieuwsgierig naar je antwoorden en vind het fijn als je ze hieronder deelt!
Sylvia Lambregts
Dag Heleen,
Wat een mooie observatie. Ik denk dat je gelijk hebt in het omschrijven van de 3 mechanismen om te reageren. Ik herken ze zelf ook. Ook heb ik jou suggestie voorheen al toegepast en die werkte inderdaad heel verhelderend. Je “luistert” als het ware tussen de regels door.naar wat er werkelijk speelt.
Dank je voor het delen.
Hartelijke groet,
Sylvia Lambregts
Heleen
Dankjewel voor je reactie Sylvia! Wat leuk dat je ervaren hebt dat puur aanwezig zijn en inderdaad, zoals jij het noemt “tussen de regels door luisteren” iets toevoegt. Hartelijke groet, Heleen
philip Drontmann
Beste Heleen,
Heel fijn dat je anderen en dus ook mij bewust maakt van de vierde weg die jij beschrijft. Ik ken de kracht van 100% aanwezig blijven, maar wil deze nog wel eens vergeten!!
Dank & groet,
Philip
Heleen
Dankjewel voor je reactie Philip! Ja, zo gaat dat he, we weten het wel maar moeten er steeds weer aan herinnerd worden!
Johan Roels
Dag Heleen,
Heel herkenbaar die reacties. Een echte leider heeft m.i. maar één reactie. Dit komt omdat een echte leider kan omgaan met onzekerheid. Ik noem dat wel eens ’tolerantie hebben voor onzekerheid of ambiguïteit’. Dit komt dan weer dat een echte leider het kind in zich intact gehouden heeft. Kinderen hebben die eigenschap, die kunnen omgaan met onzekerheid.
Een goed boek, gebaseerd op een quote van Warren Bennis, is “Becoming a Leader is Becoming Yourself” van Russ Moxley, stelt: “Wil je een leider worden, dan dien je te worden wie je in wezen al bij je geboorte was.”
Interessant vind ik je beschrijving van de trainer: “een vrouw met hoog bewustzijn”. Daarbij vraag ik mij af welke van de twee bewustzijnsvormen bij de dame hoog was: Awareness of Consciousness?
Creatively,
Johan
Heleen
Dankjewel voor je reactie Johan.
Pascalle Bormans
Dag Heleen,
Dank voor het delen van deze mooie ervaring!
Aanwezig zijn en blijven en je openen voor dat wat er op nu is. Dat is niet gemakkelijk maar zeker de moeite waard om te oefenen. Wanneer je er echt bent, je opent voor de situatie en de ander en wanneer je bereid bent bent om echt te luisteren dan ontwikkel je het vermogen om helder te zien. Zien wat nodig is op een bepaald moment. Het is zoals je het beschrijft Heleen. Wat een krachtige ervaring moet dat zijn geweest!
Ik geef Mindfulness trainingen en dit zijn aspecten die wij in de training oefenen. Het zijn kwaliteiten die mij meer rust, vertrouwen en balans geven waardoor ik korter bij mezelf kan zijn.
Heleen
Dag Pascalle, dank voor je reactie. Ja, het is zeker de moeite waard om te oefenen, het is een grote kwaliteit om aanwezig te blijven met wat is. Zelf praktiseer ik Mondo Zen meditatie en ik geef ook trainingen hierin: de Take Your Seat trajecten. En zelfs dan denk ik er niet altijd aan om aanwezig te blijven. Het vergt oefening, en herinneren!
Marion Riteco
Hoi Heleen, wat een prachtig artikel! Helemaal mee eens.
De reden voor mij om me naast Bedrijfskunde, te verdiepen in Mindfulness en Verbindende Communicatie. Ik denk ook dat deze vaardigheid, die een beetje in onmin is geraakt, weer steeds belangrijker wordt. Leren om op een goede manier even pauze te nemen om te zien wat er werkelijk aan de hand is, is echt lastiger dan ik dacht. Dacht dat ik altijd alles van meerdere kanten bekeek, maar bleek toch niet helemaal waar te zijn, of eigenlijk helemaal niet.
En het mooie is, door meer en meer op je nieuwsgierigheid en open mind te vertrouwen, des te meer je je verwonderd wat er allemaal mogelijk is.
Ik zou je artikel met bronvermelding graag op mijn blog willen zetten. Het is echt top! Bedankt voor het delen.
Hartelijke groeten, Marion
Heleen
Dag Marion, dankjewel voor je reactie. Ja, ik ben het helemaal met je eens, dit wordt steeds belangrijker. En hoe vaak lukt het ons niet om uit de reacties te blijven… nu net na de Brexit merk ik weer hoe makkelijk het is om terecht te komen in “Dan zouten die Britten toch lekker op” in plaats van echt te luisteren en te onderzoeken wat er gaande is, net als wat jij beschrijft.
Natuurlijk mag je mijn artikel op je blog zetten. Stuur je mij de link als hij erop staat? Hartelijke groet, Heleen