Mediteren op het werk is een steeds meer voorkomende gewoonte. Google vindt mediteren en mindfulness zo belangrijk dat ze een speciaal programma voor hun medewerkers hebben gemaakt. En ook Apple (Steve Jobs!), Facebook, KPMG en de Amerikaanse mariniers.
Maar wat levert mediteren je dan op dat het zo belangrijk maakt? Naast rust in je hoofd levert het je ook nog iets anders op: minder geconditioneerd gedrag en daardoor ook minder “agressief” gedrag.
Dit is heel belangrijk voor organisaties die de transitie naar teal organiseren maken of gemaakt hebben. In deze organisaties wordt over het algemeen zelfsturend gewerkt. En dat vergt een grotere volwassenheid in hoe je je tot elkaar verhoudt. In teal organisaties ga je zo gezegd “voorbij het drama”. Dus je kunt zien waar je je drama in de strijd gooit (“Ik krijg ook altijd de schuld!” “Niemand ziet mij ooit staan!” “Zie je wel, ik doe er niet toe!”) en je bent in staat te bedenken dat dit geconditoneerde reacties zijn. En dat is nou precies waar je meer bedreven in wordt door regelmatig te mediteren.
Conditionering: vloek en zegen
We zijn behoorlijk geconditioneerd in ons leven. Dat is makkelijk, dan hoef je niet elke keer na te denken hoe je moet reageren op een situatie. Als er een auto aan komt rijden steek je niet over, als de melk zuur is drink je hem niet op en als je je hand onder de kraan houdt en het water is te heet trek je je hand terug. Het zou erg lastig zijn als je deze keuzes elke keer dat ze zich voordoen vanaf scratch moet overdenken.
Maar conditioneringen bepalen in hoge mate ook hoe we reageren in de interactie met andere mensen. In de basis reageren mensen op drie manieren als zich een situatie voordoet die als bedreigend ervaren kan worden: vechten, vluchten of bevriezen. Dat was in de prehistorie heel handig om te overleven. Maar jammer genoeg plakken we deze reacties nog steeds op ons postmoderne leven. Dus iemand snijdt je af in het verkeer en je begint te schelden (of erger nog…). Iemand zegt dat je het verkeerd doet en je komt meteen terecht in schaamte. Er is ergens een situatie die niet meteen op te lossen is en je “vlucht” in onverschilligheid, je haakt af.
Niet iedereen reageert hetzelfde op een bedreigende situatie. De één voelt zich een mislukkeling als zijn collega zegt dat hij het fout doet, de ander gaat meteen in de aanval. Hoe je reageert op zo’n “bedreiging” is vaak geconditioneerd in je verleden.
De vraag is in hoeverre deze reactie in het heden nog steeds adequaat is. En in hoeverre het nodig is. Maar tot die vraag komen we over het algemeen niet omdat een kenmerk van de geconditioneerde reactie is dat hij in een split second plaatsvindt. Dus eerst mep je terug en daarna bedenk je eventueel dat het niet per sé nodig was.
Enter Mondo Zen…
Mondo Zen rafelt dit reactieproces als het ware uit elkaar in een aantal opeenvolgende gebeurtenissen. Als je niet bewust bent ziet een reactie er als volgt uit:
Als je dit uit elkaar rafelt, blijkt in die black box het volgende te gebeuren:
Voorbeeld: je collega’s leveren je een presentatie op die jij moet houden en je vindt hem niet goed genoeg.
Je wordt boos: “wat een prutswerk en waarom kunnen die @#$&! niet gewoon goed werk opleveren! Ik moet hier ook alles zelf doen!
Daar onder zit angst en verdriet: ik ben bang dat ik straks voor gek sta als ik die presentatie moet geven en hoe kan het nou dat ze dat niet snappen?!
Daaronder zit zorg en grote helderheid naar iets: Ik vind het belangrijk dat… ik goed voorbereid en met een goed verhaal mijn presentatie kan houden/we als team goed werk leveren.
Soortgelijke voorbeelden kun je bedenken waarbij de reactie schaamte of zogenaamde onverschilligheid is. Als je ze uitrafelt, zul je ontdekken dat er altijd angst en verdriet onder je reactie zitten, en daaronder een grote betrokkenheid op iets en een grote helderheid. Als je iets namelijk niet belangrijk zou vinden, zou je geen reden hebben om zo reageren!
Tegelijkertijd zul je het met me eens zijn dat reageren met woede, schaamte of onverschilligheid niet zo constructief is.
Praktische voordelen van mediteren
Door te mediteren leer je de geautomatiseerde conditionering in je hersenen te vertragen. Er komt dus meer tijd om een ander antwoord te kiezen op wat er gebeurt.
Bovendien oefen je met Mondo Zen als het ware een andere reactie in. Door van te voren bewust stil te staan bij jouw favoriete geconditioneerde reactie (want de meeste mensen hebben een voorkeur voor één van de drie: woede, schaamte of afhaken) kun je al beslissen wat dan wel een adequate reactie is. Als je dit letterlijk intraint, heb je het beschikbaar op het moment dat het nodig is.
Je wordt dan iemand die vanuit helderheid en een groot hart in de wereld staat.
Kun je je voorstellen hoe veel meer inspirerend je als collega of leidinggevende kunt zijn als je vanuit de grote helderheid (en met compassie!) aan kunt geven wat voor jou belangrijk is in plaats van dat je vanuit je geconditioneerdheid reageert met woede, schaamte of afhaken? Je zult merken dat je beter in staat bent om met nieuwsgierigheid een dialoog aan te gaan. Wat voor een effect zou dat hebben op jouw medewerkers en collega’s, op de sfeer in jouw organisatie?
Ik ben heel nieuwsgierig of jij je daar een voorstelling bij kan maken. Laat hieronder je reactie achter. De eerste die een reactie plaatst krijgt van mij het boek The Heart of Zen, hét boek over de Mondo Zen methode.
Als je dit aan den lijve wilt ondervinden, kun je bij CoreChange een Take Your Seat traject boeken, waarin je via de Mondo Zen methode leert mediteren.